Nhà kinh tế học có ảnh hưởng Fischer qua đời ở tuổi 81

 

Stanley Fischer, cựu nhà hoạch định chính sách hàng đầu tại Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ và Ngân hàng Israel, người có tư tưởng ảnh hưởng sâu rộng đến nhiều thế hệ nhà kinh tế học, đã qua đời ở tuổi 81.

Từng là Phó Chủ tịch Fed, Fischer cũng làm việc tại IMF, nơi ông giữ chức Phó Giám Đốc điều hành thứ nhất và đã tham gia xử lý các cuộc khủng hoảng ở châu Á và Nga vào cuối những năm 1990. Ông cũng từng là kinh tế trưởng tại Ngân Hàng Thế giới.

Ngân hàng Israel, nơi ông giữ chức Thống Đốc từ năm 2005 đến 2013, đã thông báo về cái chết của Fischer vào hôm qua. Tổng thống Israel Isaac Herzog đã vinh danh ông là "một chuyên gia đẳng cấp thế giới, một người chính trực, với trái tim vàng".

Khảo sát các yếu tố cơ bản chính của thị trường Mỹ

(Trích từ bồ cầu Scott Granis, 27.5.2025) 

Cho đến nay, năm 2025 khá hỗn loạn, không chỉ vì cơn bão Trump. Tôi không phải là chuyên gia duy nhất đang vật lộn để hiểu được mọi thứ. Bảy tuần trước, thị trường toàn cầu đang nhìn chằm chằm vào vực thẳm, choáng váng vì cuộc tấn công thuế quan của Trump. Một số mức độ bình tĩnh đã được khôi phục kể từ đó, và ngay cả Trump cũng đang liếm vết thương của mình.

Vì vậy, đã đến lúc lùi lại một bước và khảo sát bối cảnh của các yếu tố cơ bản của thị trường khi chúng xuất hiện trong 11 biểu đồ sau đây. Ngoại trừ biểu đồ đầu tiên, tất cả đều dựa trên các biến số được thúc đẩy bởi sự tương tác của các lực lượng thị trường, thay vì các dự báo hoặc chỉ định chính sách. Hãy coi chúng như "bói lá trà" của thị trường kể một câu chuyện nếu bạn biết cách diễn giải chúng. Câu chuyện theo tôi thấy là khá lành mạnh.

Biểu đồ số 1

Biểu đồ số 1 cho thấy mức dự trữ ngân hàng, mà Fed tạo ra bất cứ khi nào mua chứng khoán thế chấp và chứng khoán Kho bạc. Trước cuối năm 2008, dự trữ ngân hàng được đo bằng hàng chục triệu đô la; ngày nay, chúng cao hơn gấp bội, được đo bằng hàng nghìn tỷ đô la. Trước năm 2008, các ngân hàng được yêu cầu giữ dự trữ (không tính lãi) tại Fed để thế chấp tiền gửi của họ. Fed kiểm soát lãi suất ngắn hạn và nguồn cung tiền bằng cách duy trì lượng dự trữ tương đối khan hiếm, do đó buộc các ngân hàng phải vay dự trữ nếu họ muốn tăng cho vay.

Ngược lại, ngày nay, dự trữ rất dồi dào và Fed kiểm soát lãi suất ngắn hạn bằng cách trả lãi cho dự trữ. Dự trữ hiện không chỉ dồi dào và sinh lãi mà còn không có rủi ro, khiến chúng trở thành một tài sản rất hấp dẫn. Với lượng dự trữ dồi dào, bảng cân đối kế toán của ngân hàng tương đối mạnh và hệ thống ngân hàng có nhiều thanh khoản vững chắc. Đã qua rồi cái thời Fed rút dự trữ khỏi hệ thống để buộc lãi suất tăng cao hơn, đồng thời hạn chế thanh khoản. Dự trữ dồi dào có thể giải thích lý do tại sao nền kinh tế đã tránh được suy thoái ngay cả khi Fed đã thắt chặt chính sách tiền tệ.

Thị trường sẽ điều chỉnh nhẹ?

DẠO QUANH TOÀN CẦU

Một tòa án thương mại liên bang đã bác bỏ các mức thuế đối ứng toàn cầu của Tổng thống Donald Trump và ra lệnh cho chính quyền ngừng triển khai chúng.

 — Christina Wilkie, Erin Doherty, Lora Kolodny và Kevin Breuninger, “Tòa án thương mại liên bang bác bỏ thuế đối ứng của Trump,” CNBC, ngày 28 tháng 5 năm 2025, https://www.cnbc.com. 

Chứng khoán Hoa Kỳ đã khởi đầu tuần giao dịch rút ngắn do kỳ nghỉ lễ một cách mạnh mẽ, bùng nổ tăng mạnh vào thứ Ba. Tuy nhiên, từ thứ Tư đến thứ Sáu, chúng ta chỉ thấy hành động giá dao động, đi ngang. 

Mặc dù vậy, Nasdaq đã dẫn đầu đà tăng vào tuần trước và vẫn kết thúc gần mức đỉnh cao nhất của nó. Sự phục hồi của ngành công nghệ đã đóng vai trò quan trọng đối với sự phục hồi của thị trường Hoa Kỳ, và nó tiếp tục vào tuần trước. 

Các thị trường châu Âu cũng tăng điểm vào tuần trước, với DAX của Đức đạt một mức đỉnh cao nhất mọi thời đại mới. Trên thực tế, châu Âu là nơi có thị trường quốc tế hoạt động tốt nhất từ đầu năm đến nay ở Ba Lan. 

Điều chỉnh trật tự sau khi Trump đe dọa áp thuế lên EU và Apple

Dạo Quanh Toàn Cầu

Việc các quyết định chính sách được đưa ra nhanh chóng, bởi những người không phải lúc nào cũng có kinh nghiệm chính phủ trước đây, đã dẫn đến những hậu quả không lường trước – hoặc buộc phải đảo ngược chính sách hoặc gây ra sự gián đoạn kinh tế. Chúng gửi một tín hiệu về cách thức chính sách được xây dựng. Nhận thức về tính chuyên nghiệp của chính sách có thể trở thành một trọng tâm của nhà đầu tư. Việc đưa vào sự khó lường và những hậu quả không mong muốn loại bỏ mọi sự giả vờ chính xác trong việc dự báo nền kinh tế Hoa Kỳ. Do đó, trọng số gắn liền với các kịch bản rủi ro cao hơn bình thường.

 — Tiến sĩ Paul Donovan, “Vấn đề vượt ra ngoài nội dung chính sách,” UBS Weekly Blog, www.ubs.com/cio, ngày 23 tháng 5 năm 2025.

“Đó là chính quyền Biden và khoản chi tiêu mà chúng ta đã thấy trong bốn năm qua,” Bộ trưởng Tài Chính tiếp tục. “Chúng ta thừa hưởng mức thâm hụt 6.7% GDP, mức cao nhất khi chúng ta không ở trong suy thoái, không trong chiến tranh. Và chúng ta quyết tâm giảm chi tiêu và phát triển kinh tế.”

 — Eric Revell, “Bộ trưởng Tài Chính Bessent bác bỏ việc Moody’s hạ xếp hạng tín dụng của Hoa Kỳ,” www.foxbusiness.com, ngày 19 tháng 5 năm 2025. 

Các chỉ số  chứng khoán toàn cầu đã lưu ý đến ngày đảo chiều chiêm tinh địa tâm quan trọng (CRD) cấp độ hai sao 16-19 tháng 5, liên quan đến sự giao hội mạnh mẽ của Mặt Trời/Thiên Vương và sao Thủy/sao Hỏa có góc vuông hạ huyền (270 độ).

"Người đàn ông kế hoạch"- Tóm tắt ý chính của The Economist

 Thách thức hiện tại (Bối cảnh)

Chiến tranh thương mại: Việt Nam đang đối mặt với nguy cơ bị Mỹ áp thuế cao do thặng dư thương mại lớn. Mặc dù có những nỗ lực đàm phán và các động thái "làm hài lòng" Tổng thống Trump, ngay cả khi thuế được giảm, vẫn sẽ là một khó khăn lớn.
Mất lợi thế cạnh tranh về chi phí: Tiền lương công nhân ở Việt Nam đã tăng cao hơn so với một số nước trong khu vực, làm giảm lợi thế về lao động giá rẻ.
Cân bằng địa chính trị phức tạp: Việt Nam cần duy trì sự cân bằng tinh tế giữa Mỹ (không đáng tin cậy) và Trung Quốc (hay bắt nạt), đặc biệt khi Mỹ có thể gây áp lực loại bỏ yếu tố Trung Quốc trong nền kinh tế.
Vấn đề nội tại: Dân số già hóa và tình trạng môi trường xấu đi (ô nhiễm, suy thoái đất).
Mô hình kinh tế cũ không còn hiệu quả: Sự phát triển thần kỳ của Việt Nam chủ yếu dựa vào các công ty đa quốc gia lớn tập trung vào xuất khẩu, nhưng ít tạo ra hiệu ứng lan tỏa cho các doanh nghiệp nhỏ hơn và phần còn lại của nền kinh tế. Các tập đoàn có quan hệ chính trị thống trị một số ngành, và các doanh nghiệp nhà nước cồng kềnh vẫn hoạt động kém hiệu quả.

Cuộc tấn công của Trump vào đồng đô la toàn cầu

Khó khăn là, dù bá chủ có không thỏa đáng đến đâu thì các phương án thay thế cũng có vẻ tệ hơn

Sự thống trị của đồng đô la sắp biến mất? 

Donald Trump nhấn mạnh rằng “nếu chúng ta mất đồng đô la khỏi vị trí là đồng tiền thế giới... điều đó tương đương với việc thua một cuộc chiến tranh”. 

Kịch bản đánh thuế chọn lọc theo ngành giữa Việt Nam và Mỹ: Ai hưởng lợi? Ai thiệt hại?

Theo kế hoạch đã thống nhất, phiên đàm phán lần thứ 2 Hiệp định song phương về Thương mại đối ứng giữa Việt Nam và Hoa Kỳ được tổ chức từ ngày 19-22/5/2025 tại Washington D.C, Hoa Kỳ. Đoàn đàm phán của Việt Nam do Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên, Trưởng Đoàn đàm phán Chính phủ dẫn đầu với sự tham gia của các thành viên Đoàn và đại diện của các bộ, ngành gồm: Công an, Ngoại giao, Tài chính, Xây dựng, Nội vụ, Nông nghiệp và Môi trưởng, Khoa học và Công nghệ, Tư pháp và Ngân hàng Nhà nước.

Trong ngày 19/5/2025 (giờ địa phương) - ngày đầu tiên của phiên đàm phán, Đoàn đàm phán Việt Nam và Hoa Kỳ đã dành thời gian để thảo luận về cách tiếp cận tổng thể nhằm giải quyết những vấn đề cơ bản mà hai bên cùng quan tâm và đẩy nhanh quá trình đàm phán.